Het lijkt de goede kant op te gaan met de coronacrisis in Nederland. Het aantal sterfgevallen en ziekenhuisopnames neemt af, net als het aantal patiënten op de intensive care. Hoewel er nog altijd mensen ziek worden, is het scenario dat er een tekort aan ziekenhuisbedden zou ontstaan niet uitgekomen en dat is al heel wat. Zijn de betere tijden nu in aantocht?
Inmiddels is bij ongeveer 27.000 Nederlanders het coronavirus vastgesteld. Dat zijn natuurlijk veel mensen, maar op een bevolking van 17 miljoen stelt het niet zo gek veel voor. De laatste tijd lijkt het aantal nieuwe besmettingen redelijk constant (rond de 1000 per dag) te liggen, wat betekent dat het in dit tempo ongeveer 50 jaar gaat duren voordat de hele bevolking besmet is.
Die 50 jaar houdt er natuurlijk geen rekening mee dat heel veel mensen wel ziek zijn (geweest), maar niet zijn getest en dat het virus waarschijnlijk minder snel om zich heen zal grijpen wanneer een groot deel van de bevolking de ziekte al gehad heeft, maar het geeft wel aan hoe traag de verspreiding van het virus momenteel is.
In ieder geval is de verspreiding de afgelopen weken veel langzamer gegaan dan voorspeld. Eind maart modelleerde ik het verloop van het aantal besmettingen voor een aantal landen, waaronder Nederland. Achteraf blijkt dat ik die voorspelling precies op het moment deed dat het aantal nieuwe besmettingen echt begon af te nemen.
In de onderstaande grafiek heb ik voor elke week vanaf 12 maart een prognose gemaakt van het aantal besmettingen, gebaseerd op het verloop van het aantal besmettingen in de dagen ervoor. De oranje lijn geeft het werkelijke verloop weer. De y-as heb ik lineair gehouden, zodat de absolute verschillen tussen de prognoses en de werkelijkheid beter zichtbaar worden.
Te zien is dat de eerste extrapolatie (de lichtgrijze stippellijn) nog te optimistisch was. De tweede (van 19 maart) onderschatte het aantal besmettingen aanvankelijk ook nog, maar de derde (26 maart) overschatte het aantal besmettingen al, net als de latere prognoses. Inderdaad lijkt er rond 29 maart een omslag geweest te zijn, waarbij het aantal besmettingen niet meer bij benadering exponentieel, maar lineair begon toe te nemen. Het effect daarvan was al gauw te zien.
Deze situatie is niet uniek voor Nederland. Ook elders in de wereld lijkt de coronacrisis enigszins onder controle. Hieronder het werkelijke en het gemodelleerde verloop van het aantal besmettingen in de Verenigde Staten (blauw), Italië (rood), het Verenigd Koninkrijk (groen) en Nederland (oranje), gebaseerd op de data tot en met 28 maart, weergegeven op een logaritmische schaal:
In alle vier de landen is het aantal besmettingen beduidend minder snel toegenomen dan verwacht. In Italië was die afvlakking al vroeg zichtbaar, in Nederland en in de Verenigde Staten is de afvlakking rond 28 maart begonnen en in het Verenigd Koninkrijk rond 4 april. Het gevolg is dat het werkelijke aantal besmettingen ruim lager dan verwacht is. De verschillen met de prognose zijn inmiddels al enorm. In Nederland, het Verenigd Koninkrijk en Italië ligt het aantal besmettingen momenteel al twee keer zo laag als verwacht. In de Verenigde Staten is verschil een factor 5 (600.000 om 3 miljoen).
Inderdaad is het groeipercentage is de desbetreffende landen sterk afgenomen. In de Verenigde Staten van 30-40 procent per dag halverwege maart tot inmiddels nog maar zo’n 6 procent. In Nederland is het groeipercentage geleidelijk aan gedaald tot nog maar zo’n 5 procent in de afgelopen week, zoals in de onderstaande grafiek te zien is.
In Italië ligt het groeipercentage nog maar op zo’n 2 procent per dag. De vraag is hoe deze groeipercentages zich zullen ontwikkelen. Zullen ze naar de nul zakken, of blijven ze constant? In dat laatste geval zal de epidemie uiteindelijk toch weer in alle hevigheid om zich heen grijpen. Momenteel lijkt het aantal nieuwe patiënten in Italië af te nemen, wat betekent dat het groeipercentage vermoedelijk langzaam naar nul gaat. In Nederland en in de Verenigde Staten is het aantal nieuwe patiënten de laatste tijd constant, wat betekent dat het groeipercentage eveneens heel langzaam richting nul zal gaan. Alleen in het Verenigd Koninkrijk lijkt er van een stabilisatie voorlopig nog geen sprake.
Nu het langzaam de goede kant op lijkt te gaan met de coronacrisis, worden de stemmen steeds luider om de lockdown langzaam op te heffen. Inderdaad lijkt het punt te zijn bereikt waarop de economische schade groter wordt dan de gezondheidsschade, maar enige voorzichtigheid is zeker op zijn plaats. Als de vertraging van de groei van het aantal coronapatiënten eind maart een direct gevolg was van de lockdown van ruim twee weken daarvoor, dan staat Nederland mogelijk nog een hoop ellende te wachten als de lockdown plotseling wordt opgeheven.
